بررسی تطبیقی جایگاه میادین تهران در حفظ و ارتقای خاطره جمعی شهروندان نمونه موردی: میدان تجریش و میدان بهارستان

خاطره جمعی خاطره ی مشترک افراد از وقایع و رویدادهای تجربه شده توسط آنها، به عنوان عضوی از گروه، در چارچوبی اجتماعی و فضایی است. خاطرات جمعی از طریق ایجاد معنی در فضا به ایجاد هویت مکانی می انجامند و این هویت مکانی، بازشناسی و ارتقای هویت شخص را به دنبال دارد. از این منظر، بی توجهی به مقوله خاطره جمعی در شهر می تواند هزینه های گزافی همچون بحران های هویتی را در پی داشته باشد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی معیارها و عوامل تاثیر گذار بر شکل گیری و حفظ خاطرات جمعی در میادین شهری صورت گرفته است. به این منظور، در ابتدا مفهوم خاطره و خاطره جمعی و ارتباط آن با مکان و میدان از طریق مطالعه اسنادی آراء اندیشمندان شناسایی شده و معیارها و عوامل تاثیر گذار بر شکل گیری و حفظ خاطرات جمعی در عرصه عمومی شهر و به ویژه میدان استخراج گردیده است. سپس این مولفه ها از طریق مطالعه اسنادی و برداشت های میدانی در میادین تجریش و بهارستان مورد تدقیق قرار گرفته اند. در مرحله بعد، در راستای آزمون مدل اولیه، مصاحبه های ژرفکاوانه ای با گروه های دارای خاطرات جمعی از میادین تجریش و بهارستان صورت گرفته است. پس از آن، عوامل تاثیر گذار بر شکل گیری، یادآوری و تداوم خاطره در میادین تجریش و بهارستان با استفاده از تحلیل محتوای ترکیبی( کمی و کیفی، با غلبه روش کیفی) از میان مصاحبه ها استخراج گردیده و در نهایت اهمیت هر یک از این عوامل با استفاده از نتایج بررسی تطبیقی تعیین شده است. نتایج حاصل از مطالعات اسنادی به شناسایی مولفه های سکون، تجمع پذیری، انعطاف پذیری، دیالکتیک درون و بیرون، تعین فضایی، یکپارچگی، تداوم، جهت یابی، شناسایی و شفافیت( عناصر یادمانی، نام ها و اسامی و فعالیت ها و عملکردها) انجامید. این در حالیست که نتایج مصاحبه های ژرفکاوانه، تحلیل محتوا و بررسی تطبیقی، مولفه سیما و منظر را نیز به مولفه های فوق افزود. علاوه براین، نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که کاراکتر میادین تجریش و بهارستان بیش از فضای آنها در شکل گیری و تداوم خاطره حائز اهمیت است.